قطار زيرزميني يا مترو سيستم حملونقل ريلي است كه معمولا در مناطق شهري از آن استفاده ميشود و قابليت جابهجايي مسافران زيادي را دارد.يكي از مهمترين محاسن مترو، جدا بودن آن از ساير مسيرهاي شهري است. به اين ترتيب ترافيك مسافران مترو با ترافيك شهري گره نميخورد و در حقيقت مترو باري را از دوش خيابانهاي شهر بر ميدارد و به زير زمين ميبرد. قديميترين سيستم متروي جهان متعلق به شهر لندن، پايتخت انگلستان، است كه در سال 1863 ميلادي افتتاح شد. لندن در عين حال وسيعترين متروي جهان را هم دارد. آنگونه كه در دانشنامه اينترنتي ويكيپديا آمده است، 162 شهر در جهان در حال حاضر مترو دارند و طول خطوط متروي جهان در حدود هشت هزار كيلومتر است و هفت هزار ايستگاه در بر دارد. 25 شهر هم ايجاد چنين سيستمي را در دستور كار دارند. خطوط مترو بايد چند خصوصيت داشته باشند: «در يك منطقه شهري با انرژي برق كار كنند، كامل از خطوط ترافيكي ديگر مستقل باشند و مسافران را در كمترين زمان به مقصد برسانند.» مترو هم ميتواند از روي زمين رد شود و هم از زير زمين. اما معمولا در مركز شهرها از زير زمين رد ميشود و در حومه از روي زمين. به دليل حجم بالاي مسافري كه با مترو جابهجا ميشود، مترو پايه سيستم حملونقل شهري در شهرهاي بزرگ قرار ميگيرد و از سيستمهاي حملونقل ديگر مانند اتوبوس و تاكسي براي تكميل خدماترساني مترو استفاده ميشود. در طي سالهاي گذشته ايجاد خطوط مترو در شهرهاي جهان سرعت گرفته است. اين روزها در بسياري از شهرهاي جهان شهروندان سفر درون شهري خود را با هر وسيلهاي كه آغاز كنند، بالاخره در يك مرحله از مترو استفاده ميكنند. شلوغترين متروهاي قاره اروپا متروي مسكو و پاريس هستند. دو سوم مردمي كه در آمريكا از مترو استفاده ميكنند در شهر نيويورك زندگي ميكنند.
هرچند در اغلب شهرهاي جهان از مترو براي جابهجايي مسافر استفاده ميشود اما برخي شهرها هم هستند كه مترويشان نه براي مسافر، كه براي نامه و بسته طراحي شده است. يكي از اين شهرها لندن است. سيستم زيرزميني پست لندن شامل خطوط ريلي ميشد كه چند ايستگاه پست را به هم متصل ميكردند. اين خط در سال 1927 راهاندازي شد و تا سال 2003 فعال بود. كاربرد تونلهاي مترو به همين جا ختم نميشود. تونلهاي مترو به درد زمان جنگ هم ميخورند. روسيه در متروي دو شهر مسكو و سنپترزبورگ تونلهاي مخفي را احداث كرده كه مجهز به سيستم آب و تهويه هوا هستند تا در زمان خطر مردم بتوانند در آن پناه گيرند. به گزارش ويكيپديا در روسيه سيستم مترو جزو اماكن نظامي محسوب ميشود و عكسبرداري در آن ممنوع است.
ايستگاههاي مترو
ايستگاههاي مترو معمولا ويتريني از پيشرفتهاي اقتصادي، اجتماعي و تكنولوژيك يك ملت است. اين ماجرا در كشوري چون شوروي سابق بيشتر به چشم ميخورد.
ايستگاههاي متروي مسكو و سنپترزبورگ جزو زيباترين ايتسگاههاي متروي جهان هستند كه سالانه گردشگران زيادي را به خود جلب ميكنند. ديوارهاي مرمرين دارند با كفي پوشيده از سنگهاي گرانيت براق و كاشيهايي پرزرق و برق. هرچند دليل اوليهاي كه براي ساخت ايستگاههاي اينچنيني در روسيه آورده شد، آوردن هنر به ميان مردم به جاي محدود كردن آن به ثروتمندان بود، اما دليل ديگري هم پشت آن نهفته بود و آن ترغيب مردم به استفاده از مترو بود. تجربه نشان داده كه ايستگاههاي متروي زيباتر، مسافران بيشتري را هم به خود جلب ميكنند. بسياري از شهرها كه استفاده از ماشينهاي شخصي در آنها رواج دارد براي ترغيب مردم به استفاده از سيستمهاي حملونقل عمومي به زيباسازي ايستگاههاي مترو روي آوردهاند.
مترو چگونه كار ميكند
مترو با نيروي الكتريسيته پيش ميرود. اين نيرو اغلب از طريق ريل سوم به آن منتقل ميشود. اگر در طول خطوط مترو تونل كم باشد از سيمهاي برق بالاي واگن هم استفاده ميشود.
نقشه پراكندگي مترو در قاره آسيا
قطارهاي مترو به خدمه اندكي براي كار كردن احتياج دارند و حتي امروزه قطارهايي هستند كه كاملا خودكار و از راه دور كنترل ميشوند. با اين حال معمولاً يك راننده در واگن اول مترو سكان هدايت آن را به عهده دارد.
در متروي لندن وظيفه اين راننده باز و بسته كردن درهاي واگنها هنگام رسيدن به ايستگاه است.
سابقه بحث درباره احداث قطار شهري در تهران به 110 سال قبل باز ميگرددتاسيس ترامواي شهري از جمله نكات پيش بيني شده در امتياز نامهاي بود كه بارون ژوليوس دو رويتر در عهد ناصرالدين شاه روي كاغذ آورد. اولين طرح شبيه به متروي امروزي كه براي تهران طراحي و اجرا شد، طرح واگن اسبي بود كه از حرم حضرت عبدالعظيم تا ميدان حُر امروزي كشيده شده و تا سال 1310 نيز داير بود. در مهر سال 1353 مطالعات مربوط به حل مشكلات ترافيك متروي تهران توسط شركتهاي مشاور خارجي از جمله سوفرتو منتج به پيشنهاد سيستم اتوبان مترو (با 7 خط) شد. بر اساس اين مطالعات، احداث مترو به عنوان اساسيترين راه حل بهبود ترافيك تعيين شد. شركتهاي فرانسوي از سال 1356 عمليات اجرايي احداث خط 1 مترو را در اراضي شمال تهران (بزرگراه شهيد حقاني كنوني) آغاز كردند. عمليات اجرايي مترو تا آذر سال 59 نيز ادامه يافت ولي در اين زمان و درپي جريانات جنگ تحميلي، نمايندگان شركتهاي خارجي ايران را ترك كردند و در اواخر سال 60 هيئت وزيران توقف كامل طرح توسط مشاوران خارجي را اعلام كرد.
در سال 63 پس از ارائه گزارشي از طرف جمعي از كارشناسان ايراني در خصوص لزوم احداث مترو، در فروردين سال 64 هيئت وزيران اجراي طرح متروي تهران را تصويب و فعاليتهاي مترو مجددا در تهران آغاز شد. برنامه اول مترو شامل احداث خط 1 (ميرداماد - حرم مطهر)، خط 2 (دردشت - صادقيه) و مسير برون شهري خط 5 (تهران - گلشهر) جمعا به طول 90 كيلومتر با 52 ايستگاه بود. فعاليتهاي اجرايي اين برنامه از سال 1366 با عقد مشاركت مدني با سيستم بانكي آغاز شد. برنامه دوم مترو نيز شامل طرح توسعه خط 1 از ايستگاه ميرداماد تا ميدان تجريش، احداث خط 3 از منطقه اُزگُل تا شهرك ولي عصر در جنوب غرب تهران، احداث خط 4 مترو از ميدان شهيد كلاهدوز تا شهرك اكباتان و طرح توسعه خط 2 از دردشت تا پارك جنگلي سرخه حصار بود. ساخت و بهرهبرداري از خطوط مترو در برنامه دوم از سال 84 شروع شد و تا سال 1390 ادامه خواهد داشت.
متروي تهران از نگاه تاريخ:
سال 1350:
شروع مطالعات اجتماعي، اقتصادي و ترافيكي شهر تهران و پيش بيني تغييرات آن براي سال 1370توسط شركتهايسوفرتو و RATP
سال 1353:
ارايه گزارش نهايي و انتخاب سيستم مختلط (سيستم مختلط شامل يك شبكه خياباني با يك كمربندي در پيرامون منطقه مركزي و دو بزرگراه براي نواحي تازه ساز شهري و يك شبكه مترو با 7 خط كه به وسيله شبكه اتوبوس راني و تاكسي راني تكميل ميشد)
سال 1354:
تصويب قانون تاسيس شركت راه آهن شهري تهران و حومه (مترو)
سال 1356:
شروع عمليات اجرايي
سالهاي 65-1359:
توقف كامل طرح به دليل جنگ تحميلي
سال 1374:
عقد قرارداد براي خريد تجهيزات ثابت و متحرك خطوط 1 ، 2 و 5
سال 1377:
افتتاح و بهره برداري از قطار سريع السير تهران - كرج
سال 1378:
افتتاح و بهره برداري از بخش غربي خط 2، از ايستگاه صادقيه (تهران) تا امام خميني (ره)
سال 1380:
افتتاح و بهره برداري از نيمه شمالي خط يك از ايستگاه ميرداماد تا علي آباد به طول 14.6 كيلومتر و 17 ايستگاه
سال 1381:
افتتاح و بهره برداري از پايانه و تعميرگاه غرب خط 2 متروي تهران
10،8 بهره برداري از خط يك از ايستگاه علي آباد تا حرم مطهر به طول
كيلومتر و 3 ايستگاه
سال 1382:
بهره برداري از بخش شرقي خط 2، از ايستگاه امام خميني (ره) تا بهارستان به طول 2 كيلومتر و 2 ايستگاه
سال 1383:
بهره برداري از ايستگاه ايران خودرو (خط 5)
بهره برداري از خط 5 از ايستگاه كرج تا گلشهر به طول 10كيلومتر
سال 1384:
بهره برداري از ايستگاه چيتگر (خط 5)
بهره برداري از ايستگاه باقرشهر (خط 1)
افتتاح و بهره برداري از پايانه فتح آباد
افتتاح نيمه شرقي خط 2 به طول 9 كيلومتر و بهره برداري از ايستگاههاي دانشگاه علم و صنعت، سرسبز و شهيد مدني
سال 1385:
بهره برداري از ايستگاه هاي سبلان و دروازه شميران
بهره برداري از ايستگاه هاي نظام آباد و گلبرگ
بهره برداري از ايستگاه اتمسفر
بهره برداري از ايستگاه امام حسين (ع)
سال 1386:
بهره برداري از ايستگاه اكباتان
بهره برداري از ايستگاه شهدا
سال 1387:
بهره برداري از خط 4 متروي تهران به طول 5/2 كيلومتر از ايستگاه دروازه شميران تا فردوسي
مترو مسكو به دليل داشتن معماري منحصر، ديدگان هر بينندهاي را متحير ميسازدمترو مسكو پايتخت روسيه به دليل داشتن معماري منحصر، ديدگان هر بينندهاي را متحير ميسازد. تلفيق نقاشي، مجسمهسازي و انواع هنرهاي تزييني بر روي سقف و ديوارها موزهاي بيبديل را فراهم ساخته است كه به جذب گردشگر كمك بسزايي ميكند. استفاده از بهترين و مقاومترين سنگها موجب پايداري اين صنعت و از هزينههاي بعدي جلوگيري ميكند. بكارگيري سنگهاي زيبا، گران قيمت و قديمي مجموعهاي ارزشمند را فراهم ساخته است. در ديدار از مسكو با سفر از طريق مترو با يك تير دو نشان بزنيد و فرصت را از دست ندهيد. ايده احداث مترو مسكو در زمان استالين بود. مترو مسكو در سال 1935 با يك خط افتتاح شد. خط 2 آن 6 ماه بعد و احداث خط 3 حتي در زمان جنگ هم ادامه داشت. به طوري كه آثار هنري در وصف جنگ به خوبي در فضاي مترو مشهود است. خط 4 مترو بعد از مرگ استالين افتتاح شد. مسكو امروزه داراي 12 خط و 177 ايستگاه است كه اكثرا در زير زمين قرار دارند. اين مترو داراي يكي از عميقترين سيستمهاي زير زميني در جهان است به عنوان نمونه ايستگاه پارك پوبدي كه در سال 2003 تكميل شد، 84 متر زير زمين و داراي طولانيترين پله برقي در اروپاست. شبكه 200 كيلومتري مترو مسكو يكي از شلوغترين متروهاي جهان است و به بيش از 9 ميليون مسافر در روز خدمات ميدهد. مسكو براي مقابله با مشكلات جدي حمل و نقل برنامههاي وسيعتري در اين زمينه دارد.
ساعت ۹ و ۹ دقیقه بامداد نهمین روز ماه نهم از سال ۲۰۰۹، خط قرمز متروی دوبی به وسیله امیر این شیخنشین افتتاح شد.به گزارش دويچهوله، این خط ۵۲ کیلومتری در پایان عملیات ساختمانی، ۲۹ ایستگاه صدفشکل را به هم وصل میکند. روز نهم سپتامبر (18 شهريور)، همراه با خط قرمز، ۱۰ ایستگاه متروی دوبی نیز مورد بهرهبرداری قرار گرفت. ۱۹ ایستگاه دیگر خط قرمز، قرار است تا ماه فوریه سال آینده آماده شود. فاز دوم مترو، با نام "خط سبز"، که طول آن ۲۴ کیلومتر است، طبق برنامه اعلام شده باید روز ۲۱ ماه مارس سال ۲۰۱۰ میلادی مورد بهره برداری قرار گیرد. این روز مصادف است با نوروز سال ۱۳۸۹ خورشیدی. بیش از ۲۰۰ هزار ایرانی، با نزدیک به ۵۰۰ میلیارد دلار سرمایه، بزرگترین گروه خارجی را در دوبی تشکیل میدهند. متروی دوبی، چهارمین متروی خاورمیانه و نخستین آن در حوزه خلیج فارس، اما مدرنترین آنها است. متروهای حیفا، قاهره و تهران به ترتیب در سالهای ۱۹۵۹، ۱۹۸۷ و ۱۹۹۹ به راه افتادند. تمام ایستگاههای متروی دوبی به شکل صدفهائی ساخته شدهاند که واگنهای قطار مثل مروارید به آنها وارد و از آنها خارج میشوند. نخستین ساکنان شیخ نشین دوبی را، تا پیش از کشف نفت و تبدیل این شیخ نشین کوچک به یکی از قطبهای توریستی جهان، صیادان مروارید، ماهیگیران و لنجدارانی تشکیل میدادند که کارشان نقل و انتقال کالا در خلیج فارس بود. بسیاری از آنها دارای تبار ایرانی هستند. قرارداد احداث متروی دوبی حدود ۴ سال پیش با شرکت ساختمانی "میتسوبیشی هیوی" منعقد شد. ژاپنیها مجبور شدند برای سیزده کیلومتر از مسیر مترو یک تونل در عمق زمین حفاری کنند. هزینه این پروژه، هنگام عقد قرارداد ۴ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار تعیین شد، اما در مرحله اجرا به ۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار افزایش یافت. متروی ۷۶ کیلومتری دوبی، پس از تکمیل، ۱۷ درصد جمعیت این امیرنشین را جا به جا خواهد کرد. راهبندانهای طولانی و آلودگی هوا در مناطق مرکزی، یکی از مشکلات بزرگ دوبی است. مترو، بیشتر مراکز خرید غولآسا و مدرن دوبی و دو فرودگاه این شهر را به هم وصل میکند.
ساخت مترو استانبول از 1992 آغاز شدعمليات ساخت مترو استانبول پايتخت تركيه از 1992 آغاز شد، اگرچه تكميل بخش نخست آن در سال 2000 با 8.5 كيلومتر طول و 6 ايستگاه همراه بود، برخورد با مناطق باستانشناسي، حفاري بسياري ايستگاهها را متوقف يا با تاخير مواجه كرد. اين سيستم هم اينك فقط شامل خط شمال به جنوب است و ايستگاه تونل با 16 پله برقي شلوغترين ايستگاه است. در سال 2000، 8 قطار شركت آلستوم هر يك با 4 كابين هر 5 دقيقه يكبار تردد و 130.000 مسافر را منتقل ميكردند. اولين سري قطارهاي يوروتم در 30 ژانويه 2009 وارد شبكه مترو شد. قرار است تعداد واگنهاي اين شركت به 92 عدد برسد. در ژانويه 2009، تعداد قطارهاي استانبول به 34 عدد بود و درحال حاضر استانبول داراي 10 ايستگاه مترو در بخش اروپايي است و از 21 ايستگاه جديد ديگر، 5 ايستگاه در قسمت اروپايي و 16 ايستگاه در بخش آسيايي خواهد بود.
با تكميل 15 ايستگاه بخش اروپايي طول مترو اين بخش 18.36 كيلومتر و مدت انتقال 15 دقيقه خواهد بود. در بخش آسيايي، 21.66 كيلومتر راه همراه با 16 ايستگاه احداث خواهد شد. به اين ترتيب مترو بخشهاي آسيا و اروپا تا سال 2012 به هم متصل ميشوند. به طور كلي ميتوان گفت در حال حاضر 15.65 كيلومتر مترو آماده و 24.37 كيلومتر در دست احداث است.
مترو پاريس به دليل معمارياش، شهرت جهاني داردمترو پاريس پايتخت فرانسه به دليل معماري ايستگاههاي آن كه تحت تاثير هنر نو بوده است، سمبل شهر است و شهرت جهاني دارد. دكوراسيون ايستگاهها منحصر و بسيار بالا است. ورودي ايستگاهها نخستين بار توسط هكتور گومارد طراحي شد. هنوز 86 تا از وروديها كه در واقع هنر دست بودهاند، موجود است. دكوراسيون بعضي ايستگاهها فرهنگ آن منطقه را منعكس ميكند. مثلا ايستگاه لوور كپي كارهاي هنري به نمايش درآمده در آن موزه است. ديوارهاي بيروني مترو با كادري از كاشيهاي رنگي براي تبليغات و پوستر در نظر گرفته شدهاند. شهر پاريس داراي 16 خط مترو به طول 214 كيلومتر است كه اكثرا در زيرزمين قرار دارند.
پاريس داراي 300 ايستگاه و با احتساب ايستگاههاي مشترك در بعضي خطوط ميتوان گفت داراي 384 ايستگاه است. ايستگاههاي پاريس بسيار به هم نزديكند و از نظر فاصله در جهان داراي رتبه اول است. ميتوان گفت در 105 كيلومتر 245 ايستگاه وجود دارد. فاصله ايستگاهها به طور متوسط 562 متر است كه در 58 ثانيه طي ميشوند. پاريس داراي 14 خط اصلي و 2 خط بسيار كوچك است كه در اصل بخشي از خطهاي 3 و 7 بودهاند كه مستقل شدهاند. مترو پاریس با ۷۸۰٫۵ کیلومتر طول سومین مترو گسترده جهان است. متروی پاریس پس از مسكو پرکارترین مترو اروپاست. این مترو با 3500 واگن روزانه بيش از ۴٫۵ میلیون نفر را جابجا میکند. در سال ۲۰۰۶ متروی پاریس ۱٬۴۰۹ میلیارد نفر را جابجا كرد. بزرگترين ايستگاه دنيا (ايستگاه شاتل لزال) نيز متعلق به اين شهر است. ساختمانها در 500 متري ايستگاههاي مترو قرار دارند و مترو داراي 15000 كارمند است. ساخت مترو تا جنگ جهاني اول به سرعت گسترش يافت و زيرسازيها تا دهه 1920 تكميل شد. اتصال به حومه و احداث خط 11 مربوط به دهه 1930 بود. جنگ جهاني دوم 1945- 1939 بيشترين تاثير را روي مترو گذاشت. خدمات محدود شد و بسياري ايستگاهها حتي تا دهه 1960 بسته شدند. با افزايش ناگهاني جمعيت طي سالهاي 1950 تا 1980 مترو در ساعاتي از روز با ازدحام جمعيت مواجه شد و فاصله كم بين ايستگاهها موجب كندي شبكه شد. پاريس به عنوان راه حل خطهاي حومه را در دهه 1960 به قسمتهاي جديد در مركز شهر اتصال داد. خطهاي 7، 8 و 9 قسمتهاي تجاري و اداري را به مناطق مسكوني شمال- شرق و جنوب- غرب متصل ميكنند. در اكتبر 1998 خط 14 افتتاح شد كه در طول 63 سال اولين خطي كاملا جديد بود و هنوز هم تنها خط كاملا اتوماتيك در كل شبكه است.
ساعت كار: ساعت كار مترو در طول هفته از 5 صبح لغايت 10 شب است. جمعهها، شنبهها و شبهاي تعطيلات يك ساعت به آن اضافه ميشود. در آستانه سال جديد و مناسبتهاي خاص متروى پاريس كلا باز است.
بليت: فروش بليت به دو صورت ساده و هوشمند هم از طريق كيوسكها و هم به صورت خودكار است. بليت استاندارد براي يكبار سفر و در اتوبوس و تراموا نيز قابل استفاده است. بليتها به صورت روزانه، هفتگي، ماهانه و سالانه هستند. كارتهاي سفر يك روزه، دو روزه سه يا پنج روزه بيشتر براي توريستها در نظر گرفته شده است. البته بهتر است در صورتي كه سفرتان از روز دوشنبه آغاز ميشود و بيش از 5 روز ادامه دارد، از كارت هفتگي كه شامل 10% تخفيف است، استفاده كنيد. بليت مخصوص تعطيلات آخر هفته براي جوانان زير 26 سال فقط روزهاي شنبه و يك شنبه معتبر است. قيمت آن براي مناطق 3-1، 3.30 فرانك و براي مناطق 6-1 و نيز ساير مناطق 8.20 فرانك است. سالنهاي قطار مترو پاريس به شيوهاي زيبا كه در افتتاحيه مترو در سال 1900 تعريف شد، تزيين شدهاند. روح اين زيباسازي از آن زمان تا كنون در بازسازيهاي مختلف مورد توجه و احترام بوده است.
مترو دهلينو يكي از درآمدزاترين متروهاي جهان، روزانه 850هزار نفر را جابهجا ميكند.مترو دهلينو - پايتخت هند- داراي 3 خط و 68 ايستگاه است که روزانه 850هزار نفر را جابهجا ميكند. دهلي داراي76.7 كيلومتر خط مترو است. مترو دهلي بعد از كلكته سريعترين سيستم انتقال در هند و تركيبي از خطوط مختلف است. مترو دهلي به دليل اقدامات زيست محيطي جوايز زيادي از سازمانهاي مختلف از جمله سازمان ملل، رينا و ايزو دريافت كرده است و در واقع اولين مترو داراي ايزو 14001 است. در سال 2007 مترو دهلي يكي از پنج سيستم متروهاي درآمدزا در جهان بود. در سال مالي 2008 يك صد ميليون دلار درآمد و قبل از پرداخت ماليات 3.98 ميليون دلار سود داشت. فاز اول عمليات احداث مترو در 24 دسامبر 2002 افتتاح شد. مترو دهلي اولين بار در سال 1960 در طرح مستر دهلي مطرح و مراحل قانوني آن در قرارداد شركت مترو در سال 1978 عنوان شد. تصميم واقعي ساخت مترو مارس 1995 بود. بعد از پشت سر گذاشتن مشكلات قبلي احداث مترو كلكته كه به دلايل مختلف سياسي، فني و بوروكراسي 12 بار به تاخير افتاده بود، اين بار شركت مترو باجديت و اختيار كامل با بكارگيري نيروي انساني، برگزاري مناقصات و كنترل بودجه كار خود را آغاز كرد. عمليات فيزيكي اول اكتبر 1998 آغاز شد. صرفنظر از برخي اختلافنظرهاي فني، كار پيشرفت داشت به طوري كه 24 دسامبر 2002 فاز اول افتتاح و با سه سال تاخير به دليل كمبود بودجه در دسامبر 2005 تكميل شد.
فاز 1 شبكه، به طول 65.11 كيلومتر (13.01 كيلومتر زيرزمين و 52.10 كيلومتر روي زمين) است. فاز 2، به طول 128 كيلومتر، 79 ايستگاه و %37 پيشرفت فيزيكي تا سال 2010 به بهرهبرداري كامل ميرسد. هم اينك بخشي از آن در حال كار است. فاز 3، به طول 112 كيلومتر تا سال2015 و فاز 4 به طول 108.5 كيلومتر تا سال2020 به بهرهبرداري خواهند رسيد. با گسترش شهرها شبكه مترو نيز گسترش خواهد يافت و در مجموع 413 كيلومتر طول خطهاي مترو دهلي طي سالهاي آتي خواهد بود. دهلي داراي70 قطار در 3 خط و هر قطار شامل 4 واگن سبك از جنس استيل است و ظرفيت 240 مسافر نشسته و 400 مسافر ايستاده را دارد. قطارها از ساعت 6 بامداد تا 23 هر 4:30 - 3 دقيقه يك بار تردد میکنند. سيستم تهويه و درجه حرارت واگنها بين 22-20 درجه سانتيگراد است. سرعت قطار كمتر از 80 كيلومتر در ساعت و زمان ايستادن در هر ايستگاه 20 ثانيه است. تمام ايستگاههاي مترو به طور دائم با بيش از 1200 دوربين مدار بسته كنترل ميشوند. پليس مترو جهت رعايت قوانين در تمام ايستگاهها حضور دارد. مترو دهلي همچنين جزو معدود متروهاي دنياست كه داراي ماموران مترو با لباسهاي مخصوص است. تلفنهاي داخلي به منظور ارتباط فوري ميان مسافران و راننده در هر قطار تعبيه شده است. هر گونه خوردن، نوشيدن، كشيدن سيگار و جويدن آدامس داخل واگنها ممنوع است. سيستم اعلام خودكار هر ايستگاه به دو زبان هندي و انگليسي است. در دهلي امكان خريد بليت از سه طريق امكانپذير است:
• كارت هوشمند: كه اعتبار آن از آخرين تاريخ استفاده يك سال است. قيمت آن 50 تا 800 روپيه و شامل %10 تخفيف است. براي خريد كارت جديد 50 روپيه بايد هزينه كرد. اين كارت براي تردد مداوم مناسب است.
• rfid: تنها براي يك بار سفر و در همان روز خريد اعتبار دارد و قيمت آن بسته به مسافت طي شده 6 تا 22 روپيه است. (تأمين امنيت در قرن بيست و يكم rfid)
• توريست كارت: با اين كارتها ميتوان به صورت نامحدود از مترو در يك مقطع زماني كوتاه استفاده كرد. توريست كارتها یک روزه و 3 روزه هستند و قيمت آنها به ترتيب 70 و 200 روپيه است.
شايد برايتان جالب باشد كه بحث مترو در هند جدي است و در سال 2003 كتابي هم در اين مورد به چاپ رسيد.
ساخت مترو استانبول از 1992 آغاز شدعمليات ساخت مترو استانبول پايتخت تركيه از 1992 آغاز شد، اگرچه تكميل بخش نخست آن در سال 2000 با 8.5 كيلومتر طول و 6 ايستگاه همراه بود، برخورد با مناطق باستانشناسي، حفاري بسياري ايستگاهها را متوقف يا با تاخير مواجه كرد. اين سيستم هم اينك فقط شامل خط شمال به جنوب است و ايستگاه تونل با 16 پله برقي شلوغترين ايستگاه است. در سال 2000، 8 قطار شركت آلستوم هر يك با 4 كابين هر 5 دقيقه يكبار تردد و 130.000 مسافر را منتقل ميكردند. اولين سري قطارهاي يوروتم در 30 ژانويه 2009 وارد شبكه مترو شد. قرار است تعداد واگنهاي اين شركت به 92 عدد برسد. در ژانويه 2009، تعداد قطارهاي استانبول به 34 عدد بود و درحال حاضر استانبول داراي 10 ايستگاه مترو در بخش اروپايي است و از 21 ايستگاه جديد ديگر، 5 ايستگاه در قسمت اروپايي و 16 ايستگاه در بخش آسيايي خواهد بود.
با تكميل 15 ايستگاه بخش اروپايي طول مترو اين بخش 18.36 كيلومتر و مدت انتقال 15 دقيقه خواهد بود. در بخش آسيايي، 21.66 كيلومتر راه همراه با 16 ايستگاه احداث خواهد شد. به اين ترتيب مترو بخشهاي آسيا و اروپا تا سال 2012 به هم متصل ميشوند. به طور كلي ميتوان گفت در حال حاضر 15.65 كيلومتر مترو آماده و 24.37 كيلومتر در دست احداث است.
مترو لندن از سال 1863 فعاليت خود را آغاز كرده استمترو لندن قديميترين، طولانيترين و گرانقيمتترين شبکه حملونقل زیرزمینی در دنياست كه از سال 1863 تا كنون به مدت 146 سال فعاليت داشته است. اولين خط برقي لندن پايتخت انگليس در سال 1890 شروع به كار كرد. بيش از 3 ميليون سفر در روز و 1 ميليارد سفر در سال از طريق شبكه مترو انجام مي شود. طولانيترين سيستم مترو داراي 11 خط مرتبط، 500 قطار و 275 ايستگاه است كه 244 مايل از خيابانهاي لندن را در زيرزمين طي و هر سال 1.1 ميليارد نفر را جابه جا ميكند. شلوغترين ايستگاه واترلو است كه به 46.000 نفر در شلوغترين ساعات صبح خدمات ارائه ميدهد. در مترو لندن 412 پله برقي و 112 آسانسور فعال است.
مترو زيرگذر مناطق مركزي و بيشتر مناطق حومه را تا شمال رودخانه تايمز پوشش ميدهد در حالي كه تردد تا جنوب رودخانه به وسيله شبكه گرانقيمت روگذر است. مترو دوكلند، دومين سيستم مترو با واگنهاي كوچك و سبكتر است كه در سال 1987 افتتاح شد و شرق لندن و گرينويچ را به دو طرف رودخانه تايمز ارتباط مي دهد. قطارهاي پر سرعت يورواستار، سنت پانكراس اينترنشنال را به ليل و پاريس در فرانسه و بروكسل در بلژيك متصل ميكند. زمان سفر به پاريس 2:15 دقيقه و به بروكسل 1:51 دقيقه است. به اين ترتيب با قطارهاي پرسرعت و از طريق تونل زيردريايي كه به تازگي تكميل شده است، لندن به قاره اروپا از هر زمان ديگر نزديكتر ميشود.
مترو پكن با 8 خط، 200 كيلومتر، 123 ايستگاه و جابهجايي روزانه ميليونها نفر؛ قديميترين و شلوغترين خط در چين استاولين سيستم حمل و نقل سريع و مدرن در چين مربوط به قطار زيرزميني پكن است كه در سال 1969 آغاز و در 1981 بدون دعوت رسمي به روي عموم گشوده شد. ناگفته نماند، مترو نانجينگ (1958- 1907) از لحاظ قدمت اولين قطار شهري در اين كشور بوده است. مترو پكن شبكه ريلي حمل و نقل سريع نواحي شهري و حومه است.
مترو پكن با 8 خط، 200 كيلومتر، 123 ايستگاه و جابهجايي روزانه 3.565 ميليون نفر قديميترين و شلوغترين خطوط در چين است و از نظر مسافت بعد از شانگهاي مقام دوم را دارد. در 22 اوت 2008، ركورد 4.92 ميليون نفري آن به ثبت رسيد. از آن جايي كه شبكه موجود جوابگوي ترانزيت سنگين شهر نيست، به سرعت رو به گسترش است. جديدترين خط يعني 4 قرار است 30 دسامبر 2009 راه اندازي شود. بسته پيشنهادي اقتصادي 4 ميليارد يواني دولت چين احداث مترو را تسريع نموده است. به علاوه احداث 7 خط قبلي، كار بر روي 6 خط جديد در سال جاري آغاز و شبكه موجود تا سال 2012 دو برابر يعني 420 كيلومتر خواهد شد. پكن ساخت طولانيترين مترو دنيا را در پيش دارد و با احداث 19 خط و 561 كيلومتر راه تا سال 2020 مترو لندن را پشت سر خواهد گذاشت و طولانيترين سيستم مترو در دنيا خواهد بود.
ساعت كار:
مترو معمولا بعد از نيمه شب تعطيل است مگر در مناسبتهاي خاص كه ساعت كار افزايش ميِيابد. اولين حركت قطار حدود ساعت 5 بامداد و آخرين قطار 11 شب است.
تاريخچه:
ساخت مترو پكن در سپتامبر 1953 توسط كميته برنامهريزي پكن و كارشناساني از اتحاد جماهير شوروي سابق پيشنهاد شد. بعد از جنگ كره، مقامات چين بيشتر توجه خود را به بازسازيهاي داخلي معطوف كردند. آنها علاقمند به گسترش ظرفيت حمل و نقل عمومي بودند و در عين حال مترو را به عنوان مامن دفاعي شهر ارزيابي ميكردند. آنها با مطالعه مترو مسكو و اين كه چطور در زمان جنگ در جهت دفاع از مردم و مقر سربازان و فرماندهان استفاده ميشده است، تصميم گرفتند از مترو در جهت خدمات شهري و نظامي استفاده كنند. از آنجايي كه چين تجربهاي در ساخت مترو نداشت از كمكهاي فني شوروي سابق و آلمانغربي بهره برد. در سال 1954 از مهندسان شوروي سابق براي ارائه طرح دعوت به عمل آورد و از سال 1953 تا 1960 هزاران دانشجو را براي مطالعه به شوروي فرستاد. با خدشهدار شدن روابط چين و شوروي، در سالهاي 1963 – 1960 تمام كارشناسان شوروي، چين را ترك كردند. در 1961 پروژه به طور موقت متوقف شد. در 1965 كار ساخت از سر گرفته شد. خط اصلي در 1 اكتبر 1969همزمان با بيستمين سالگرد تاسيس جمهوري خلق چين با 16 ايستگاه و 21 كيلومتر تكميل اما به دليل مشكلات فني با بيش از يك دهه تاخير در 1981 افتتاح شد. سرعت ساخت مترو در تابستان 2001، همزمان با اعلام ميزباني پكن در بازيهاي المپيك 2008 بيش از هر زمان ديگر بود. سه خط جديد يعني خط 10(فاز 1)، خط المپيك (فاز 1 خط 8) و خط فرودگاه همگي در 19جولاي 2008 قبل از بازيهاي المپيك تابستاني 2008 افتتاح شدند. بين سالهاي 2002 تا 2008، با گرفتن وام از 4 بانك بزرگ، 7.69 ميليارد دلار صرف پروژههاي مترو شد. بعد از اعلام بسته پيشنهادي اقتصادي در نوامبر 2008، كميسيون برنامهريزي مترو پكن كار ساخت مترو را تسريع كرد و مناطق حومه كه ارزانتر بود را نيز مد نظر قرار داد.
تسهيلات:
در خطوط جديد به خصوص خط 5 ظرفيت واگنها افزايش يافته است. حداقل زمان انتظار براي خط يك و دو 2.5 دقيقه، براي خط پنج، سيزده و باتونگ 3 دقيقه، براي خط ده 3.5 دقيقه و براي خط فرودگاه 15 دقيقه كاهش يافته است. تلفن موبايل به جز تونلهاي خط 1 و 2 در همه جا قابل استفاده است. قرار است اين تسهيلات در تمام خطوط و ايستگاهها گسترش يابد. هر يك از 123 ايستگاه مجهز به بالابر، پله برقي و سراشيبي براي راحتي معلولان در استفاده از ويلچر است. در قطارهاي جديدتر فضايي براي قرار گرفتن ويلچر تعبيه شده است. سيستم اعلام اتوماتيك براي قطارهاي جديد در تمام خطوط به جز خط 1 وجود دارد. اعلام خودكار ايستگاهها در داخل تمام قطارها به دو زبان چيني و انگليسي است. هر يك از وروديهاي ايستگاههاي مترو پكن براي شناسايي بهتر با حروف و اعداد ليبل خوردهاند. به منظور ارائه خدمات بيشتر در هنگام حوادث تمام فروشگاههاي داخل مترو تعطيل شده است.
بليت:
در 9 ژوئن 2008 كنترل دستي بليت توسط متصديان قطع و وارد مرحله جديدي شد. استفاده از بليت كاغذي كه 38 سال توسط متصديان كنترل مي شد، متوقف و بليتهاي الكترونيك با كنترل خودكار هنگام ورود و خروج از گيت جايگزين آن شد. هر ايستگاه داراي 2 تا 15 دستگاه فروش بليت است. اين دستگاهها در تمام ايستگاههاي خطوط 5، 8 و10 و بعضي از ايستگاههاي خطوط 1 و 2 به كارتهاي يكاتونگ اعتبار هم ميدهند. ايستگاهها مجهز به دستگاههاي فروش هستند، با يك تماس امكان تهيه كارتهاي تك نفره و چند نفره وجود دارد. كارت تك نفره به مبلغ 2 يوان براي همه خطها به جز فرودگاه است. قيمت كارت در فرودگاه 25 يوان ميباشد. (خط فرودگاه، فرودگاه پكن را در 27 كيلومتري شمال شهر به خطوط 10، 2 و 13 متصل ميكند.) مترو براي كودكان كمتر از 1.2 متر در صورتي كه با والدين همراه باشند، رايگان است. هم اينك دستگاههاي اتوماتيك در تمام خطوط بليتها را جمعآوري ميكنند. اين دستگاهها بليتهاي تك نفره، يكاتونگ و كارتهاي ICC را ميپذيرند. مسافران ميتوانند بليت يكاتونگ را خريداري كرده و در هر ايستگاه از طريق دستگاه، اعتبار آن را اضافه كنند. بليتهاي يكاتونگ در بسياري شهرها در اتوبوس نيز اعتبار دارد. قيمت بليتها از 3 تا 5 يوان بستگي به خط و تعداد سفر متغير است.
مترو اهواز شامل 4 خط است و تا سال 1392 به بهرهبرداري ميرسد.اهواز مركز استان خوزستان است که عملیات احداث مترو در آن آغاز شده است. طرح متروی اهواز در سال 1380 پس از ۸ سال مطالعه به تصویب رسید. در اين طرح احداث ۴ خط مترو تا سال 1392 در نظر گرفته شده که در حال حاضر عملیات اجرایی خط یک آغاز شده است.
خطوط مترو شبکه پیشنهادی طرح قطار شهری اهواز شامل ۴ خط به طول تقریبی ۴۶ کیلومتر و عبارت است از: خط شمال شرقی به جنوب غربی (خط شماره ۱)، خط شرقی (خط شماره ۲)، خط شمال غربی به جنوب شرقی (خط شماره ۳) و خط غربی (خط شماره ۴). خط شماره ۱ به عنوان اصلی ترین خط از نیروگاه زرگان در شمال شرقی اهواز شروع میشود و پس از عبور از میدانهای اصلی شهر، در منطقه بقايي در جنوب غربی اهواز به انتهای مسیر خود میرسد. طول مسیر خط ۱ بر اساس مصوبه شورای عالی ترافیک کشور ۲۳ کیلومتر و شامل ۲۴ ایستگاه است. همچنین حداکثر زمان سفر از ابتدا تا انتهای مسیر ۴۰ دقیقه برآورد شده است. در مسیر خط یک متروی اهواز قسمت اعظم مسیر، به صورت زیرزمینی و بخشهایی از آن هم، روی زمین احداث خواهد شد. به این منظور مسیر از زرگان تا فلکه فرودگاه به صورت روی زمین و از فلکه فرودگاه تا میدان کارگر در بلوار گلستان زیرزمینی احداث خواهد شد و از آن نقطه تا انتهای مسیر روی زمین خواهد بود. بر اساس پیش بینیها خط یک مترو در ساعت پیک ۱۴۰۰۰ مسافر را در ساعت جابهجا خواهد کرد. بر اساس اين طرح، تا سال 1400، اهواز نزدیک به ۷۰ کیلومتر مترو خواهد داشت. شرکت پارس در صدد تامين 120 دستگاه واگن مترو خط یک شهری اهواز است. اين طرح كه طي 42 ماه به اتمام مي رسد، 102 میلیون یورو صرفه جویی ارزی در پی دارد. ارائه خدمات گارانتی و تامین لوازم یدکی برای مدت پنج سال به عهده شركت پارس خواهد بود. پيش از اين گفته شده بود خط يك مترو اهواز به همراه 4 خط ديگر آن، از محدوده شهري تاريخي متعلق به دوره اردشير به نام هرمز اردشير عبور ميكند و به همين علت فعاليت مترو در اين محدوده متوقف شده بود. در حال حاضر كاوشهاي باستان شناسي در 28 ايستگاه خط يك مترو اهواز ادامه دارد و همچنان هيات باستان شناسي به دنبال شواهدي از شهر هرمز اردشير هستند. هرمز اردشير از جمله شهرهاي مهم دوره ساساني است.
مترو توكيو بسيار دقيق است. قطارها كمتر از 5 دقيقه و سر وقت به ايستگاه ميرسند در توكيو پايتخت ژاپن دو سيستم حملونقل كاملا مجزا وجود دارد. مترو توكيو با 9 خط، 168 ايستگاه و 203.4 كيلومتر، يكي از دو سيستم حمل و نقل سريع است كه به دولت ژاپن و شهرداري توكيو تعلق دارد و در سال 1920 افتتاح شد. تويي يا همان TRTA ديگر سيستم حملونقل در اين شهر كه در سال 1941 تشكيل گرديد، توسط وزارت راه و ترابري اداره ميشود. اگرچه مترو توكيو امكان دسترسي به مركز شهر و جاذبههاي ديدني را براي گردشگران فراهم ميكند، اما به تنهايي براي گشت در حومه توكيو كافي نيست. تركيب مترو با خطوط Toei امكان دسترسي به كل مناطق را فراهم ميكند. مترو توكيو بسيار دقيق است و قطارها كمتر از 5 دقيقه سر وقت به ايستگاه ميرسند. مترو 24 ساعته نيست. در 1 بامداد متوقف و تقريبا از 5 صبح دوباره به راه ميافتد.
اعلام ايستگاهها و دستگاههاي فروش بليت به دو زبان انگليسي و ژاپني است. ايستگاهها به زبانهاي انگليسي و ژاپني علامتگذاري شدهاند و اعداد چيني و كرهاي نشانهاند. ايستگاهها با رنگهاي خاص شمارهگذاري و كددارشدهاند، يعني اگر كسي به زبان انگليسي آشنا نباشد هم ميتواند بدون اطلاع از نام ايستگاه تردد کند. مثلا ايستگاه شينجوكو در خط مارونوچي به صورت M-08 داخل دايره قرمز قرار گرفته است. حتي اگر مسافر از روي نقشه يا علايم قادر به خواندن ايستگاه به ژاپني يا انگليسي نباشد، بهراحتي ميتواند با پيدا كردن خط قرمز شماره ايستگاه را در خط مورد نظر به طور دقيق پيدا كند. وجود بريل روي نردهها در بسياري از ايستگاهها به افراد نابينا كمك میكند.
بليت:
قيمت بليت توكيو از 300-160 ين با توجه به مسافت مورد نظر متغير است. يك روز استفاده كامل از مترو با710 ين امكانپذير است. بليت براي توريستها تخفيف دارد و هزينه آن در فرودگاه براي 1 روز 600 ين و 2 روز 980 ين است. با 1000 ين ميتوان يك روز كامل از مترو و Toei استفاده كرد. كارتهاي سويكا و پاسما نيز در مترو توكيو مورد استفاده قرار ميگيرند. برخي معتقدند با تكميل خط فوكوتوشين، شبكه مترو ژاپن تكميل ميگردد. اگرچه بعضي خطوط مانند هانزومون طبق برنامه هنوز در حال تكميل است.
سيستم مترو سائوپولو از طرف ايزو جوايز متعددي دريافت كرده است.سيستم مترو سائوپولو - پايتخت برزيل- بسيار مدرن، ايمن، تميز، كارامد و يكي از بهترين سيستمهاي مترو در دنياست كه در دهه اخير از طرف ايزو 9001 جوايز متعددي دريافت كرد.
سائوپولو امروز با 4 خط مترو فعال به وسعت 61.3 كيلومتر و 55 ايستگاه روزانه 3.300.000 نفر را جابهجا ميكند. با توجه به جمعيت 19 ميليوني اين شهر، وسعت و سهم مترو در مقايسه با مترو شهرهاي مشابه در اروپا و آمريكاي شمالي ناچيز است. مترو با 5 خط آبي، سبز، قرمز و ياسي (و زرد كه در دست احداث است) تنها در داخل شهر تردد ميكند و حومه را در بر نميگيرد. جابهجايي مسافران در حومه شهر برعهده شركت پوليستا معروف به CPTM است. اين شركت با 6 خط، 261.8 كيلومتر و 93 ايستگاه 1.600.000 مسافر را روزانه در بسياري از نواحي حومه كه به مترو دسترسي ندارند و حتي در ساير شهرها جابهجا ميكند. از طريق سيستم حمل و نقل مترو و CPTM روزانه به طور متوسط 5 ميليون نفر جابهجا ميشوند. اين تعداد تا سال 2014 به 7 ميليون نفر خواهد رسيد. با تكميل پروژهها 322 كيلومتر سيستم انتقال فعلي طي 10 سال آينده به 500 كيلومتر خواهد رسيد.
خط شمال - جنوب مترو با رنگ آبي در 1972 آزمايش و در 18 سپتامبر 1974 افتتاح شد.
خط قرمز شرق را به غرب متصل ميكند. خط سبز كه در سال 1991 افتتاح شد، سومين خط مترو است.
خط ياسي در سال 2002 مورد بهرهبرداري قرار گرفت، با 6 ايستگاه تكميل و راه ارتباطي با جنوب است.
گسترش سيستم مترو از طريق خطهاي جديد امكانپذير است. در اواخر سال 2004، با تخصيص1 ميليارد دلار بودجه، احداث 12.8 كيلومتر از خط زرد در زير زمين با 11 ايستگاه و هدف جابهجايي يك ميليون نفر در روز آغاز شد. خط زرد تا سال 2010 تكميل ميشود و مركز را به غرب ارتباط ميدهد.
6 خط 12-7 روگذر بوده و توسط ترن CPTM طي ميشوند.
بليت:
در سال 2006 استفاده از بليت الكترونيك در مترو سائوپولو رايج شد. با اين بليت كه به عنوان يك كارت هوشمند قابل شارژ است، مسافران ميتوانند تنها با پرداخت 3.75 رئال از 3 اتوبوس و 1 مترو يا قطار حومه و با پرداخت 2.30 رئال از 4 اتوبوس طي2 ساعت استفاده كنند. قيمت بليت 2.55 رئال در 2009 بود.
در شهر مقدس مشهد روزانه 3.5 میلیون نفر جابجا ميشوند، این میزان طی 10 سال آینده به 5 میلیون جابجایی در روز میرسد.در شهر مقدس مشهد در شمال شرقی استان خراسان رضوی روزانه 3.5میلیون نفر جابهجا ميشوند، این میزان طی 10 سال آینده به 5 میلیون جابجایی در روز میرسد. بر اساس مطالعات جامع حمل و نقل شهر مشهد و مطالعات توسعه شبکه حمل و نقل ریلی توسط پژوهشکده حمل و نقل دانشگاه صنعتی شریف، مشهد نیازمند 4 خط مترو است. حتي توسعه خطوط مترو به شهرهای جدیدي چون گلبهار در شمال و بینالود در جنوب نیز پیشبینی و مراحل تصویب آن نیز سپری گردیده است.
4 خط مترو به طول 74 کیلومتر برای مشهد پیشبینی شده است:
خط یک: فرودگاه شهید هاشمینژاد به وکیلآباد، 25کیلومتر از شرق به غرب و برعکس مسیر خط 1 قطار شهری مشهد از فرودگاه شهید هاشمینژاد تا انتهای بلوار وکیلآباد 25 کیلومتر را در بر میگیرد، عملیات اجرایی 19 کیلومتر از این مسیر (نخریسی به وکیل آباد) از آذر ماه سال 1379 آغاز گردیده است، 5/10 کیلومتر به صورت زیرزمینی در تونل کم عمق و 5/8 کیلومتر در مسیر همسطح طی خواهد شد. این خط در میدان تقی آباد (ایستگاه شریعتی) خط دو را قطع میکند.
خط دو: رضاشهر به طبرسی شمالی، به طول حدود 14 کیلومتر (از جنوب به شمال و برعکس) مسیر خط 2 قطار شهری مشهد از انتهای طبرسی شمالی پایین روستای کشف شروع میشود و به بسیاری از مراكز پرجمعیت آن منطقه سرویسدهی مستقیم دارد. بعضی از مراکز جمعیتی مجاور که عمدتا طبقات محروم در آنجا ساکن هستند با طی کمترین فاصله به یکی از ایستگاههای خط 2 دسترسی خواهند داشت و در ادامه پس از قطع کمربندی صد متری (بزرگراه بسیج) این خط از منطقه طلاب و با فاصله اندکی از چهار راه مقدم طبرسی عبور خواهد كرد و سپس به میدان راهآهن و به میدان شهدا ادامه مسیر خواهد داد. در ادامه این خط با عبور از میدان سعدی و میدان تقیآباد ضمن عبور از ایستگاه تقاطعی با خط یک دسترسی ویژهای به زیستخاور خواهد داشت و در نهایت ایستگاه آخر خط مذکور با عبور از پارک کوهسنگی در میدان فضل بن شاذان (جام عسل) خاتمه مییابد.
خط سه: شهرک ابوذر تا قاسم آباد به طول حدود 24 کیلومتر (از جنوب شرق به شمال غرب و برعكس) خط 3 قطار شهری از ترمینال اتوبوسرانی در انتهای خیابان امام رضا (ع) و تا فلکه آب و صحن جامع رضوی ادامه داشته و با عبور از چهار راه خسروی چهارراه شهدا به میدان شهدا میرسد. در این مسیر نیز بیشترین سرویس را به زائرین محترم امام رضا (ع) و اقشار متوسط ارائه مینماید. سپس خط تا میدان فردوسی ادامه مییابد و در میدان جانباز و از طریق بولوار جانباز به بزرگراه امام علی و سپس با طی تمام مسیر امامیه به اراضی امامیه رسیده و آخرین ایستگاه در محل احداث ترمینال جدید اتوبوسرانی برون شهری غرب مشهد، خواهد بود. در این خط طول مسیر 19 کیلومتر شرق به غرب و برعکس بوده و دارای 22 ایستگاه شامل 11 ایستگاه زیرزمینی و 11 ایستگاه همسطح است. حداکثر سرعت قطار 80 کیلومتر در ساعت بوده و متوسط سرعت 36 کیلومتر در ساعت است. همچنین ظرفیت جابجایی مسافر تا 20000 نفر در ساعت در هر جهت در نظر گرفته شده و مساحت اراضی 46 هکتار است.
خط چهار : شهرک شهید رجایی به خواجه ربیع به طول حدود 14 کیلومتر (از شرق به شمال و برعکس) خط 4 قطار شهری مشهد از خواجه ربیع آغاز و با عبور از میدان شهدا با امتداد به سمت حرم مطهر از ضلع شمالی حرم مطهر عبور کرده و از میدان مصلی به سمت قلعه ساختمان و جاده سرخس طی مسیر خواهد کرد. این خطوط پس از احداث و بهرهبرداری بیشترین خدمت را به اقشار متوسط و محروم مشهد خواهد نمود ضمن این که با عبور دو خط از دو سمت حرم مطهر بهترین دسترسی به حرم مطهر را برای زائران و مجاوران فراهم خواهد داشت. قرارداد مربوط به خريد واگنهاي مترو مشهد با كشور چين نيز منعقد شده است. بيشتر قطعات استاندارد اروپا را داشته و در چين مونتاژ ميشوند. خط يك مترو مشهد شامل سه قطار و هر يك داراي 20 واگن و در مجموع 60 واگن است.
عملیات اجرایی مترو تبریز از سال ۱۳۸۰ آغاز شده است.مترو (قطار شهری) تبریز مركز استان آذربايجان شرقي، منطقهٔ ایلگلی در جنوب شرقي شهر را پس از عبور از مرکز شهر به منطقهٔ لاله در جنوب غربي متصل خواهد كرد. سازمان سازمان قطار شهری تبریز در سال ۱۳۸۰ تأسیس و راهاندازی شد. هیئت مدیره این سازمان از ۵ نفر اصلی و یک نفر علیالبدل شامل شهردار، مدیر سازمان قطار شهری، معاون عمرانی استاندار و ۳ نفر صاحبنظر تشکیل شده است. شورای سازمان قطار شهری تبریز نیز متشکل از استاندار، شهردار و یک نفر کارشناس است.
خطوط متروی تبریز از چهار خط تشکیل شده است:
خط یک به طول ۱۸ کیلومتر که ایلگلی را به کوی لاله متصل خواهد کرد، شامل ۱۸ ایستگاه است. خط دو به طول ۲۰ کیلومتر که دانشگاه آزاد را به قراملک منتهی خواهد ساخت، شامل ۲۰ ایستگاه است. خط سه به طول ۱۲ کیلومتر که میدان آذربایجان را به بزرگراه شهید کسایی متصل خواهد کرد، شامل ۱۴ ایستگاه است. خط چهار به طول ۱۰ کیلومتر که به صورت حلقوی خطوط سهگانه را به هم وصل خواهد کرد، شامل ۱۰ ایستگاه است.
خط یک خط یک مترو تبریز که از ایلگلی تا کوی لاله ادامه خواهد یافت، در سال ۱۳۸۰ به تصویب رسید. این خط از چهار بخش تشکیل یافته است: بخش اول خط یک مترو تبریز که به صورت زیرگذر کمعمق خواهد بود، از طریق ضلع غربی بلوار شهید باکری ایلگلی را به سه راه راهنمایی متصل خواهد كرد. بخش دوم خط یک مترو تبریز از سه راهی راهنمایی آغاز شده و تا میدان دانشگاه ادامه خواهد یافت؛ این بخش به صورت تونل کمعمق در کنارهٔ جنوبی رودخانهٔ قوری چای خواهد بود؛ همچنین پل غیر همسطحی نیز بر روی بلوار ۲۹ بهمن برای عبور مترو تعبیه شده است. بخش سوم خط یک مترو تبریز که به صورت تونل عمیق خواهد بود، از میدان دانشگاه تا میدان ساعت و سپس میدان ۲۲ بهمن و چهارراه لاله ادامه خواهد یافت. بخش چهارم خط یک مترو تبریز که به صورت زیرگذر کم عمق خواهد بود، از چهار راه لاله شروع شده و به دپوی لاله منتهی خواهد شد.
مترو اصفهان به مجموعه در حال احداث قطارهاي شهري اصفهان گفته میشود.«سازمان قطار شهری اصفهان و حومه» مسئولیت ساخت و بهرهبرداری مترو اصفهان را بر عهده دارد.
تاریخچه پس از تصویب بودجه احداث قطار شهری در ۵ کلان شهر کشور در مجلس شوراي اسلامي در سال 1379 طراحی تفضیلی خط شمال- جنوب به طول ۱۲٫۵ کیلومتر در سال 1380 آغاز شد. عملیات اجرایی این خط در سال 1381 آغاز شده است و همچنان ادامه دارد.
خطوط
خط شمالی- جنوبی:این خط از شمال شهر اصفهان شروع شده تا ترمينال مسافربري صفه در جنوب امتداد دارد. کل مسیر حدود ۲۰ کیلومتر است و حدود ۲۱ ایستگاه در طول آن ساخته خواهد شد. ایستگاههای این خط عبارتند از: ايستگاه پاسداران ايستگاه كاوه ايستگاه مدرس ايستگاه شهدا ايستگاه امام حسین ايستگاه انقلاب ایستگاه شریعتی ايستگاه آزادی ايستگاه صفه
خط شرقی- غربی:خط شرقی-غربی از خميني شهر شروع و پس از عبور از خيابان اشرفی اصفهانی (كهندژ) و در ايستگاه مشترك امام حسين از زير خط شمالی- جنوبی وارد خيابان سپه شده و از زير قسمت شمال ميدان نقش جهان به سمت خيابان حافظ مي رود. اين خط در خيابان هاتف به سمت شمال ادامه دارد و پس از عبور از روی ميدان لاله در طول خيابان زينبيه ادامه مییابد. طول كل مسير ۲۲ كيلومتر و دارای ۲۰ ايستگاه می باشد. فاز يك این مسير مورد تصویب قرار گرفته است.
شبکه برون شهری خط جنوب غرب (آبی تیره): از ايستگاه مشترك آزادي شروع مي شود. پس از عبور از شهر درچه، فلاورجان و فولادشهر و عبور از گردنه گاوپيسه به ذوب آهن اصفهان و زرين شهر ختم مي شود. طول كل اين مسير حدود ۴۳ كيلومتر خواهد بود.
خط اصفهان- شاهين شهر: از ترمينال مسافربری كاوه شروع و به شاهين شهر در شمال ختم خواهد شد. طول اين مسير حدود ۹ كيلومتر خواهد بود.
خط اصفهان- بهارستان : از ترمينال مسافربری صفه شروع و به بهارستان ختم خواهد شد. طول اين خط حدود ۱۶ كيلومتر خواهد بود.
تاثیرات بر بافت قدیمی شهر و آثار باستانی عبور مترو در عمق، همراه با حفاریها و تخریبهای زیادی در سطح زمین است. در حال حاضر محوطههای وسیعی در محل ایستگاههای شهدا، تختی، امام حسین(ع)، شریعتی و آزادی گودبرداری شده است. تلاش برای این همه عملیات عمرانی در نزدیکی برخی نقاط خاص اصفهان از عهد صفوی همچون باروی اصفهان، دروازه دولت، ورودی عباس آباد، محل سردر و کاخ هزارجریب، مایه نگرانی است. با توجه به نسبت سطوح گسترده مناطق گودبرداری شده به سطح کل خیابان چهارباغ، همواره صاحبنظران خیابان شمسآبادی را که موازی خیابان چهارباغ است به عنوان مسیر مترو پیشنهاد دادهاند. نگرانی دیگر، احتمال حضور متکدیان، دوره گردها و دستفروشان در کنار ایستگاههای مترو و در کنار مناطق توریستی شهر است.
عبور از نزدیکی سی و سه پل در 16فروردين 1388، شرکت الموت اعلام کرد که دستگاه حفار تونل غربی با موفقیت از زیر زایندهرود عبور کرده است. همچنین در همین منبع که به نظر میآید در تاریخی بعد از ۱۶ فروردین ۱۳۸۸ به روز رسانی شده است اشاره شده که حفاری تونل شرقی نیز که در اردیبهشت ۱۳۸۸ آغاز شده بود از زیر زایندهرود در طی ۳۰ روز حفاری، با موفقیت عبور کرده است. در 9 شهريور 1388، خبرگزاري ميراث فرهنگي گزارش کرد که تونل شرقي خط "شمال- جنوب"، پس از گذشتن از زير زاينده رود با انحراف از مسير، درکنار سي و سه پل در حدود ۴۰ متر به اشتباه حفاری شده است. بنا بر این گزارش از واگن هاي حمل خاک حفاري شده، مصالح غيرمعمول مشاهده شده که به قسمتی از پي يک سازه شباهت دارد و اين احتمال مي رود که دستگاه حفار، در اثر انحراف از مسير، با ورودی جنوبی سی و سه پل برخورد کرده است و مصالح غيرعادي قسمتي از پی سی و سه پل باشد. در صورت صحت اين مسائله و آسيب وارد آمدن به پی اين پل تاريخی، احتمال نشست آن در زمان جاری شدن مجدد آب در رودخانه زايندهرود وجود دارد. در 11 شهريور 1388، عبدالجواد زعفرانی، رییس «سازمان قطار شهری اصفهان و حومه»، خبر انحراف دستگاه حفاری تونل شرقی خط شمال به جنوب را در نزدیکی سي و سه پل تایید کرد. او میزان انحراف را ۳۵ تا ۴۰ متر از مسیر اصلی بیان کرد و آن را ناشی از نقص فنی در دوربین دستگاه حفاری دانست.
عمليات اجرايي پروژه قطار شهري شيراز در سال 1380 آغاز شد.اميد است فاز خط يك قطار شهري شيراز در سال 1391 به بهرهبرداري نهايي برسد. قطار شهري شيراز به طور کلی دارای ۳ خط مستقل میباشد که جمعا ۵۰٫۱ کیلومتر خواهد بود.
خط ۱خط اول این پروژه از جنوب شرق شهر (میدان گلسرخ) آغاز و از طریق بلوار مدرس، میدان ولیعصر، میدان نمازی، میدان قصردشت، کوچه گلخون، حاشیه بزرگراه چمران تا شمال غرب شیراز (میدان میرزا کوچکخان و میدان احسان) امتداد خواهد داشت. هم اکنون بخش عمدهای از عملیات اجرایی آن انجام شده است. این خط ۲۴٫1 کیلومتر طول و پتانسیل جابهجايي ۱۰٬۰۰۰ نفر در ساعت را خواهد داشت. خط يك داراي 21 ايستگاه مي باشد که طول هر ايستگاه با توجه به طول قطار بيش از يک صد متر پيش بيني شده است و یک ایستگاه آن همسطح خواهد بود.
خط ۲طول این خط حدود ۱۰ کیلومتر است و از میانرود در جنوب شهر آغاز شده و پس از گذر از تقاطع بزرگراه امام خمینی و بلوار عدالت و آزادی به سمت شمال و به میدان آزادی منتهی میشود. ایستگاه میدان امام حسین، ایستگاه مشترک بین دو خط ۱ و ۲ خواهد بود. این خط دارای هشت ایستگاه زیرزمینی و دو ایستگاه همسطح است.
خط ۳خط سوم به طول حدود ۱۶ کیلومتر پیشبینی شده که میدان میرزا کوچکخان را از طریق صنایع الکترونیک، شهرکهای شهید بهشتی، حافظ، بزین، استقلال، پل شهرک گلستان و بلوار تنگجلاب به مرکز شهر جدید صدرا متصل مینماید. حدود ۴ کیلومتر از ابتدای این خط به صورت تونل و مابقی مسیر به صورت همسطح اجرا خواهد شد. در این مسیر تا سه راهی شهرک گلستان ۶ ایستگاه زیرزمینی و همسطح وجود خواهد داشت. همچنین در نظر است خط سوم مترو شیراز یک ایستگاه ویژه نیز در محدوده «ایستگاه پایانی» راه آهن سراسری به منظور جابجایی مسافران خط آهن بین شهری داشته باشد.
ایستگاههاخط ۱ قطار شهري شيراز جمعا ۲۱ ایستگاه به قرار خواهد داشت: ایستگاه 1 گل سرخ، ایستگاه 2 دوران، ایستگاه ۳ سروناز، ایستگاه ۴ پونه، ایستگاه ۵ غدیر، ایستگاه 6 یاس، ایستگاه 7 فضیلت، ایستگاه ۸ کاوه، ایستگاه ۹ ولیعصر، ایستگاه ۱۰ وکیل، ایستگاه ۱۱ رودکی، ایستگاه 1۲ عاشورا، ایستگاه ۱۳ سعدی، ایستگاه ۱۴ نمازی، ایستگاه ۱۵ عفیف آباد، ایستگاه ۱۶ مطهری، ایستگاه ۱۷ گلخون، ایستگاه ۱۸ چمران، ایستگاه ۱۹میرزای شیرازی، ایستگاه ۲۰ شریعتی و ایستگاه ۲۱ احسان.
مترو برلين ايمنترين وسيله حمل ونقل در اين شهر است و حوادث ناگوار آن اندك بوده است.مترو برلين در آلمان به عنوان سيستم انتقال سريع، مهمترين نقش را در حملونقل عمومي دارد. مترو اين شهر كه در سال 1902 مورد بهرهبرداري قرار گرفت، با 173 ايستگاه و 10 خط كه اكثرا در زير زمين قرار دارند، 147 كيلومتر را تحت پوشش قرار ميدهد. طول ترنها 100 متر و طول سيستم 147 كيلومتر است. سرعت متوسط مترو 30.7 كيلومتر در ساعت و حداكثر سرعت آن 72 كيلومتر در ساعت است. قطارها در اوج شلوغي بين 5-2 دقيقه و بعدازظهرها و يكشنبهها ظرف 10 دقيقه به ايستگاه ميرسند. مترو با پيمودن 132 ميليون كيلومتر، 400 ميليون مسافر را در سال منتقل ميكند. تكميل مترو برلين طي 3 مرحله انجام شد. معماري، طراحي و دكوراسيون بسياري از ايستگاههاي آن قابل توجه است. ايستگاه هرمانپلاتز كليساي جامع را تداعي ميكند. سكوها 7 متر ارتفاع، 132 متر طول و 22 متر عرض دارند.
مترو برلين به سهم خود در برنامههاي سينما و تلويزيون نقش داشته است. صحنههاي كوتاهي از بعضي فيلمها با همكاري فيلمسازان در ايستگاهها به نمايش در ميآيد و ويدئو فيلمها و موزيكها در ايستگاهها، تونلها و واگنها عرضه ميشود. از سال 2001، مترو برلين، ميزبان فستيوال سالانه فيلمهاي كوتاه (حداكثر 90 ثانيه) بوده است. مانيتور ترنها فيلمها را نمايش ميدهند و مسافران راي خود را در مورد برنده فستيوال روي تابلو اعلام مينمايند. آثار خوانندگان در مترو و ايستگاهها پخش ميشود.
تسهيلات: امكان استفاده از تلفن همراه در ايستگاهها و تونلها وجود دارد. از ايستگاهها، سكوها و تونلهايي كه به هر دليل بدون استفاده ماندهاند، براي انجام مراسم يا نمايشگاه استفاده ميشود. اهم اخبار، پيشبيني هفتگي آب وهوا و آگهيهاي تجاري روي مانيتورها به نمايش درميآيند. دسترسي به فروشگاههاي بزرگ، بانكها، سوپرماركتها و فست فودها در ايستگاهها امكانپذير است.
مترو سئول يكي از پركارترين سيستمهاي حملونقل پرسرعت در دنياست و با 14 خط خود 8 ميليون سفر را در طول روز به انجام ميرساند.مترو سئول پايتخت كره جنوبي در سال 1974 بهرهبرداري شد. این مترو دارای 436 ايستگاه و 755 كيلومتر طول است و %70 مسير آن در زير زمين قرار دارد. تمام علائم به دو زبان انگليسي و كرهاي است. بعضي نقشهها و نشانهها به زبان چيني هستند. اعلام ايستگاهها به زبان كرهاي، انگليسي و در بعضي مواقع ژاپني و چيني است. رنگ مخصوص هر خط به صورت ممتد روي ديوارها كشيده شده است. مسافران با دنبال كردن فلشهاي موجود روي هر خط بهراحتي ميتوانند مسير را پيدا کنند.
مترو توسط چهار سازمان مختلف اداره ميشود. شركت كوريل در سال 1974 احداث خط 1 را آغاز كرد. خطهاي 2، 3 و 4 بين سالهاي 1970 و 1980 تاسيس شد. با تشكيل دومين شركت مترو معروف به SMRT عمليات ساخت خطهاي 8-5 در سال 1994 آغاز شد. مترو سئول همچنان رو به گسترش است.
بليت: قيمت بليت براي 10 كيلومتر سفر 1000 ون است كه به هر 5 كيلومتر 100 ون اضافه ميشود. بليت كودكان نيمبها است و استفاده از سه نوع كارت سفر، 100 ون تخفيف دارد. افراد مسن و ناتوان با تهيه بليت رايگان يا ورود به گيتهاي كناري نيازي به پرداخت وجه ندارند. براي ورود به خط فرودگاه، بليت جداگانه مورد نياز است که تخفيفي ندارد. از سال 2009 استفاده از RFID به جاي بليت متداول شد. [بسوي انقلاب RFID]
سيستم مترو رم در مقايسه با بسياري از پايتختهاي اروپايي توسعه چنداني نيافته است.سيستم حملونقل زيرزميني و عمومي رم پايتخت ايتاليا كه در سال 1955 مورد بهرهبرداري قرار گرفت، داراي 2 خط، 49 ايستگاه و 38 كيلومتر است. سيستم مترو رم در مقايسه با بسياري از پايتختهاي اروپايي چندان توسعه نيافته است. 38 كيلومتر خط مترو در مقايسه با 150 كيلومتر مترو برلين و 400 كيلومتر مترو لندن ناچيز است. دو خط نارنجي و آبي خطوط اصلي هستند، خط سبز در حال احداث و خط چهارم جزو برنامه است. شبكه موجود به شكل x است و ارتباط مركز شهر به اطراف از طريق 8 خط راهآهن است.
خط 2: خط 2 با 22 ايستگاه به رنگ آبي كه شمال و شرق شهر را به جنوب و غرب آن ارتباط ميدهد، بر خلاف اسمش اولين خط مترو در رم بود. طرح احداث اين خط به دهه 1930 برميگردد يعني زماني كه دولت به دنبال ايجاد راه ارتباطي سريع بين ايستگاه ترميني و محل برگزاري نمايشگاه جهاني 1942 با جنوب و غرب شهر بود. اما نمايشگاه به دليل شروع جنگ جهاني دوم هرگز برگزار نشد. با توقف عمليات، از تونلهاي تكميل شده واقع در مركز شهر در حملات هوايي استفاده ميشد. ساخت مترو در سال 1948مجدا از سر گرفته شد، در 9 فوريه 1955 رسما افتتاح و در 1990 توسعه يافت.
خط 1: خط 1 كه شمال و غرب شهر را به جنوب و شرق وصل ميكند در سال 1959 افتتاح شد، 27 ايستگاه دارد و به رنگ نارنجي است. عمليات احداث اين خط در سال 1964 شروع شد ولي به دليل ضعف مديريت 5 سال تاخير داشت. به دليل تحقيقات باستانشناسي به خصوص در اطراف برج پيزا پروژه چندين بار متوقف گرديد. خط 1 سرانجام در سال 1980 راهاندازي و تا دهه 1990 گسترش يافت.
ساير خطها: خط 3 در حال حاضر در دست احداث است و با خطوط 1و 4 مرتبط خواهد بود. فاز 1 آن تا سال 2011، فاز 2 با 6 ايستگاه تا سال 2012 و فاز 3 تا 2015 افتتاح مي شود. قطارهاي اين خط مانند مترو كپنهاگ و خط 14 مترو پاريس تماما اتوماتيك خواهد بود. احداث خط 4 در سال 2011 شروع ميشود، طول خط 22 كيلومتر و شامل 22 ايستگاه خواهد بود. با توجه به اين كه رم يكي از قديميترين شهرهاي دنياست و ساخت مترو در آن با موانع ناشي از اكتشافات باستانشناسي قرار دارد، بعيد نيست تاريخها دستخوش تغيير قرار بگيرند!
مترو كوالالامپور پايتخت مالزي داراي 6 خط است و توسط 4 اپراتور اداره ميشود.مترو كوالالامپور پايتخت مالزي شامل انواع مختلف حملونقل ريلي سبك، مونوريل و قطار حومه است.
خطوط ريلي داخل شهر و اكسپرس فرودگاه جزو سيستمهاي مترو نيستند. خط كلاناجايا مهمترين خط مترو در مالزي است كه 170.000 مسافر را در طول روز و بيش از 350.000 نفر را در ايام خاص مانند روز ملي و جشن سال نو انتقال ميدهد.
اين خط با 29 كيلومتر طول بعد از خط اسكايترن ونكوور كانادا و ليل فرانسه سومين خط طولاني تمام اتوماتيك بدون راننده در جهان است. خط آمپانگ با طول 27 كيلومتر و 29 ايستگاه دومين خط مهم كوالالامپور است كه از جنوب به شمال امتداد دارد. مسافران با كارت هوشمند و كارت ماهانه ميتوانند از امكانات مترو استفاده نمايند. هزينه سفر با قطار حومه بسيار بالاست. فاصله ميان فرودگاه بينالمللي با مركز شهر را ميتوان در 28 دقيقه توسط خط اكسپرس فرودگاه، با سرعت 160 كيلومتر در ساعت طي كرد. به اين زمان بايد20-15 دقيقه انتظار در ايستگاه فرودگاه را نيز اضافه كرد.
براي جابهجايي مسافران در شهر از سيستم مونوريل استفاده ميشود. مونوريل به طول 8.6 كيلومتر و 11 ايستگاه، روزانه به تردد 45.00 نفر كمك ميكند. امكان پرداخت نقدي يا استفاده از كارت هوشمند در مونوريل وجود دارد.
آنچه بيش از هر چيز در مترو مكزيكوسيتي جلب نظر ميكند تايرهاي لاستيكي است كه سفري راحت را به همراه دارداستفاده از تايرهاي لاستيكي در ده خط بهجاي چرخهاي فلزي قديمي ضمن كاهش صدا، بهترين گزينه در خاك نرم مكزيكوسيتي است. مترو مكزيكوسيتي- پايتخت مكزيك- بعد از نيويورك بزرگترين مترو در آمريكاي شمالي است. در سال 2006 مترو اين شهر با جابهجايي 1.460 ميليارد مسافر در رتبه پنجم دنيا قرار گرفت. شلوغي جادهها و بزرگراهها به خصوص در جنوب شهر كه %40 سفرهاي درونشهري در آن انجام ميشد، مكزيكوسيتي را در حملونقل عمومي با مشكلات بسيار جدي مواجه كرده بود. در اين قسمت از شهر 65 خط اتوبوس فعال و با بودن 150.000 اتومبيل شخصي در اوج ترافيك، سرعت تردد حتي از پاي پياده هم كمتر بود. در سال 1967 مطالعات اوليه در مورد مترو انجام شد، دو سال بعد يعني در 1969 اولين خط مترو با 16 ايستگاه به روي عموم گشوده شد. در مرحله نخست احداث مترو، مهندسان، زمينشناسان، مكانيكها،مهندسان راه و ساختمان، شيميدانها، كارگران آب و فاضلاب، كارشناسان برق، باستانشناسان، زيستشناسان، كارشناسان تهويه، آمارگران، كارشناسان حملو نقل، حسابداران، اقتصاددانان، وكلا و كارگران حضور داشتند. وجود 4000- 1200 كارشناس و 48000 كارگر منجر به ساخت يك كيلومتر مترو در هر ماه ميشد كه سريعتر از ساخت هر مترو بود.
زلزله 1985در مقياس 8.1 ريشتر بسياري از خانههاي قديمي، هتلها و حتي ساختمان تلويزيون را فروريخت. آوار ساختمانها، تردد در خيابانها را با مشكل روبهرو كرده بود. اما به دليل ساختار مستطيل شكل مترو و اين كه قوسي شكل نبود، هيچ خسارتي به آن وارد نشد و به مردم اطمينان داد بهترين وسيله حملونقل در زمان بحران خواهد بود. هر ايستگاه به جاي استفاده از رنگ يا نشانه خاص با لوگوي كوچك خاصي كه به نام ايستگاه يا محيط اطراف بود، مشخص ميشد. رنگ زمينه لوگو خط مورد نظر را تداعي ميكرد. اگرچه امروزه با اطلاعرسانيهاي انجام شده نيازي به لوگو نيست، اما كاربرد لوگو مختص مترو مكزيك شد. امروزه از رنگ خاص براي هر خط استفاده ميشود. مترو در حال حاضر داراي 201 كيلومتر طول و با سرعت متوسط 36 كيلومتر در ساعت و حداكثر 80 كيلومتر در ساعت، روزانه 3.882.000 مسافر را جابهجا ميكند. از مجموع163 ايستگاه، 24 ايستگاه در چند خط مشتركند. 106 ايستگاه در زير زمين و عميقترين آن در 35 متري از سطح زمين است. 11 ايستگاه داخل شهر و مابقي حومه را پوشش ميدهد. در سال 2007، احداث خط جديد يعني 12 در جنوبشرقي شهر كه با خطهاي 7، 3، 2 و 8 در ارتباط است، اعلام شد. تا سال 2010 اولين فاز و تا 2011 كل خط با 23 ايستگاه به بهرهبرداري ميرسد.
بليت: از آنجا كه مترو مكزيكوسيتي ارزانترين در دنياست، قيمت بليت از يك ايستگاه به ايستگاه ديگر 15 سنت است. مترو براي سالمندان و معلولان خدمات رايگان ارائه ميدهد. استفاده از كارتهاي قابل شارژ تا 310 بار سفر نيز امكانپذير است. با بودن ايستگاههاي مشترك، امكان جابهجايي بين خطوط وجود دارد و نيازي به ترك ايستگاه يا خريد بليت اضافه نيست.
24 ساعته و 365 روزه بودن از ويژگيهاي منحصر مترو نيويورك است كه آن را به شلوغترين سيستمهاي مترو در جهان تبديل كرده است.مترو نيويورك پايتخت آمريكا با 468 ايستگاه يكي از قديميترين، گرانقيمتترين و طولانيترين متروهاي دنياست. در سال 2008 مترو نيويورك 1.623 ميليارد مسافر را جابهجا كرد. يعني به تفكيك روز، شنبهها 2.9 ميليون نفر، يكشنبهها 2.3 ميليون نفر و ساير روزهاي هفته بيش از 5 ميليون مسافر از مترو استفاده كردند. مسافران مترو نيويورك از مجموع مسافران ايالتهاي آمريكا بيشتر است و خدمات در بسياري از خطها و ايستگاهها به دو صورت عادي و اكسپرس است. اگرچه اولين سيستم ترانزيت زيرزميني در نيويورك توسط آلفرد الي بيچ در سال 1869 ساخته شد اما افتتاح اولين بخش سيستم حملونقل سريع يعني مترو به 27 اكتبر 1904 برميگردد. كولاك سنگين برف در 1888 بيش از هر زمان ديگر مزاياي استفاده از سيستم حمل ونقل زير زميني را تاييد كرد. مترو نيويورك هم اينك داراي6.371 قطار و 26 خط با رنگهاي متفاوت است. در گذشته استفاده از چراغهاي زرد، سبز و قرمز در ايستگاهها كاربرد زيادي داشت. چراغ سبز نشانه 24 ساعته بودن مترو، زرد باز بودن در طول روز و قرمز نشانه خروج بود. امروز رنگ زرد كاربردي ندارد، سبز نشانه 24 ساعته بودن مترو و قرمز 24 ساعته نبودن است.
در معدودي از ايستگاهها مكانهايي براي استراحت در نظر گرفته شده است. فروش اقلام مختلف از جمله روزنامه و مواد غذايي در ايستگاهها متداول است.
دكوراسيون: بسياري از ايستگاهها با كاشيهاي سراميك تزيين شدهاند. استفاده از مجسمه، موزاييك، نقاشيهاي ديواري نيز مرسوم است. هنرمندان با اجراي موسيقي مردم را به استفاده از مترو تشويق ميكنند.
اقدامات امنيتي: مقامات مترو بعد از حمله 11 سپتامبر هرگونه فيلمبرداري يا گرفتن عكس در مترو را زير نظر دارند. آنها با وجود تلاش در جهت به تصويب رساندن ممنوعيت تصويربرداري هنوز به نتيجه مثبتي نرسيدهاند. در حال حاضر گرفتن فيلم و عكس در صورتي كه با فعاليتهاي مشكوك و بر هم زدن نظم عمومي همراه نباشد، آزاد است. از ديگر مسائل امنيتي بازرسي كيف مسافران است.
خفاشها: مترو نيويورك در بسياري مواقع مورد هجوم خفاشها قرار ميگيرد. در بسياري ايستگاهها خفاشها هنگامي كه تردد كمتر است به سكوها حمله ميكنند. سالها تلاش براي ريشهكني خفاشها يا به حداقل رساندن آنها بينتيجه مانده است و استفاده از سموم جديد و تلههاي كاريتر همچنان ادامه دارد.
مترو واشنگتن دي.سي بعد از نيويورك شلوغترين مترو در آمريكاست و كل شهر و حومه را پوشش ميدهدمترو واشنگتن در 27 مارس 1976 افتتاح شد. مترو شامل 5 خط، 86 ايستگاه و 171 كيلومتر است. ششمين خط آن نيز در دست احداث است. در ژوئن 2008، مترو ماهانه 19.729.641 سفر يا 798.456 نفر در هفته ركورد داشت. بالاترين آمار جابهجايي يعني1.120.000 نفر مربوط به مراسم سوگند رياست جمهوري باراك اوباما در 20 ژانويه 2009 بود. حدود %50 مترو يعني 47 ايستگاه در زير زمين قرار دارد.
بليت: قيمت بليت با توجه به طول سفر محاسبه ميشود. بليت براي دانشآموزان، معلولان و سالمندان و در روزهاي خاص تخفيف دارد.
طراحي: ايستگاههاي مترو توسط "هري ويس" آرشيتكت شيكاگو طراحي شده و نمونهاي از معماري مدرن قرن بيستم است. [تصاويري از عجايب هفتگانه دنياي معماري مدرن] در طراحي مترو نكات امنيتي به منظور جلوگيري از هرگونه جرم و جنايت به طور كامل در نظر گرفته شده است. طراحي گنبدي شكل سقفها، وجود موانع در سكوها و حضور نيروي پليس انجام فعاليتهاي جنايي را محدود و آن را به امنترين و تميزترين سيستم زيرزميني در آمريكا تبديل كرده است.
واگنها: مترو داراي 1.126 واگن هر يك به طول 23 متر است. سرعت قطارها با احتساب توقفها حداكثر 53 كيلومتر در ساعت است.
واگنهاي پيشرفتهتر متفاوت با مدلهاي قبلي، با ظرفيت بيشتر، مصرف انرژي و هزينه كمتر تا سال 2012 وارد خط مترو ميشوند. هرگونه خوردن، آشاميدن، كشيدن سيگار، ريختن زباله در واگنها و ايستگاهها ممنوع است.
گسترش: از آنجا كه مقامات مترو به طور متوسط انتظار يك ميليون مسافر در طول روز را تا سال 2030 دارند، نياز به گسترش مترو بيش از پيش احساس ميشود. 220 واگن براي سبك كردن بار ترافيك به ناوگان مترو وارد خواهد شد. همزمان با رشد جمعيت در هر منطقه، گسترش خدمات، ساخت ايستگاههاي جديد و احداث خطهاي اضافه ادامه دارد.
مترو قاهره تنها سيستم كامل مترو در آفريقاستمترو قاهره - پايتخت مصر- به طول 65.5 كيلومتر با 53 ايستگاه در سال 1987 افتتاح شد اين مترو داراي 2 خط است و عمليات احداث خط سوم آن نيز در سال 2006 آغاز شي. سيستم مترو قاهره وسيلهاي سريع و كارا جهت گذر در قاهره است. سالانه 700 ميليون نفر و هر روز 2 ميليون نفر با اين سيستم تردد مينمايند. مترو در ساعاتي از روز بسيار شلوغ است. دو كابين (يعني چهارم و پنجم) مخصوص خانمهاست در عين حال آنها محدوديتي براي سوارشدن در ساير واگنها ندارند.
هزينه بليت هر سفر 1.00 ليره (در حدود 13/0 يورو يا 18/0 دلار) است.
تاريخچه: ايده مترو اولين بار در دهه 1930 توسط "سيد عبدالله واحد" مهندس مصري مطرح شد اما توجهي به آن نشد. در 1954 كارشناسان فرانسوي گزارشي در مورد آينده حملونقل در مصر و احداث 2 خط مترو ارائه كردند. نظر كارشناسان روسي، ژاپني و فرانسوي جهت احداث دو خط مترو با طولهاي مختلف در قاهره تاييد شد. بررسي مترو طي برگزاري يك مناقصه بينالمللي توسط وزارت حملونقل به يك شركت فرانسوي و احداث آن در مناقصهاي ديگر به شركت مصري- فرانسوي "اينترا نورا عربكو" سپرده شد. احداث مترو با وام 1107 ميليون فرانك فرانسه آغاز شد. خط 1: اولين فاز خط 1 مترو قاهره در 1987 افتتاح و در 1989 با 33 ايستگاه و 43 كيلومتر كه 4.5 كيلومتر آن در زير زمين قرار داشت، تكميل گرديد. مترو در طول اين سالها تغييرات مختلفي داشته است و هم اينك داراي 35 ايستگاه است. 3 دستگاه قطار هر كدام با 9 واگن هر 2.5 دقيقه با سرعت 100 كيلومتر در ساعت به ايستگاه ميرسند. هر خط ظرفيت جابهجايي 60.000 مسافر را در ساعت دارد. خط 2: با احداث خط 2 به طول 21.5 كيلومتر، در اواسط دهه 1990 شبكه مترو قاهره گسترش زيادي يافت و براي اولين بار در طول تاريخ تونلي در زير رود نيل به قطر داخلي 8.35 متر حفر شد. اين خط در سال 2000 با داشتن 20 ايستگاه تكميل شد. خط 3: خط 3 به طول 30 كيلومتر در حال احداث است و در 4 مرحله از شمال غربي به شمال شرقي يعني فرودگاه بينالمللي قاهره امتداد خواهد يافت و تا سال 2019 تكميل خواهد شد. احداث مرحله دوم اين پروژه با 280 ميليون دلار وام كشور مكانپذير شده است.
پروژههاي بعدي شامل خطوط 4، 5 و 6 است. خط 4 : در سال 2011 آغاز ميشود، محدوده غرب به شرق را در برميگيرد و 8 ساله به پايان ميرسد. خط 5 : نيم دايره با خطهاي ديگر در ارتباط بوده، 20 كيلومتر است. خط 6 : از شمال به جنوب به طول 19 كيلومتر امتداد مييابد.